Phương pháp học tập trực quan là một trong những phương pháp giảng dạy phổ biến trên thế giới, phương pháp này nhằm mang lại trải nghiệm học tập sinh động và gần gũi hơn với học sinh.
Hiểu về Phương pháp dạy học trực quan
Phương pháp giáo dục trực quan hay còn gọi là dạy học trực quan, nhiều tài liệu còn gọi đó là trình bày trực quan, nhìn chung đây là phương pháp dạy học có sử dụng phương tiện trực quan để dạy học như các phương tiện kỹ thuật trong, trước và sau khi sử dụng các tài liệu mới, dùng khi ôn tập để củng cố hoặc hệ thống hóa kiến thức, kỹ năng.
Những hình thức thể hiện của phương pháp dạy học trực quan:
- Trình bày các video, chiếu phim, thí nghiệm thực tế nhằm đem đến cái nhìn rõ nét và sinh động. Trình bày các mô hình hoặc hình ảnh đại diện nhằm truyền tải kiến thức và thông tin một cách khách quan nhất. Các video hay phim đều được lựa chọn cẩn thận để phù hợp trong môi trường sư phạm.
- Ngoài sử dụng các thước phim thì phương pháp dạy học trực quan còn dùng những đồ dùng mang tính minh họa như bản đồ, tranh ảnh hoặc hình vẽ.
- Phương pháp dạy học trực quan được ứng dụng nhiều nhất trong giáo dục mầm non bởi nó dễ thực hiện và đem lại hiệu quả cao trong việc giúp trẻ nhận thức rõ ràng hơn về nội dung được học, từ đó tiếp thu kiến thức tốt hơn.
Ưu điểm và những lưu ý ứng dụng VAK hiệu quả
Ưu điểm
Phương pháp dạy học trực quan ở tiểu học và các cấp học khác đều mang lại những ưu điểm lớn. Đặc biệt đó là sự tiếp thu có tiến bộ của các học sinh, giúp bài giảng thêm sôi động, hấp dẫn.
Với cách dạy học trực quan, các đồ dùng phục vụ cho việc học được đặc biệt quan tâm, nhờ đồ dùng mà các học sinh có thể nhớ nhanh, nhớ lâu và nhớ rất kỹ bài giảng. Bằng hình ảnh trực quan sống động cùng những kiến thức lịch sử sống động cho các em như đang được sống ở thời kỳ lịch sử đó.
Bạn cũng biết, các hình ảnh tuy không cần sử dụng tới chữ viết cũng được lưu giữ lại vững chắc trong trí nhớ, nó chính là hình ảnh thu được từ trực quan. Chính bởi vậy, học theo phương pháp trực quan góp phần tạo nên biểu tượng về lịch sử. Bên cạnh đó, đồ dùng trong các tiết học trực quan còn giúp phát triển khả năng quan sát cũng như tư duy và trí tưởng tượng cùng khả năng ngôn ngữ của học sinh.
Phương pháp dạy học trực quan là một phương pháp học sử dụng trực quan, trực quan là nguyên tắc cơ bản của lý luận giúp học sinh có thể hình thành khái niệm dựa trên cơ sở trực tiếp quan sát các vật, đồ dùng qua minh họa bằng tranh, ảnh, video. Đồ dùng đó chính là chỗ dựa giúp học sinh hiểu bản chất của kiến thức, là một phương tiện giúp các em hình thành khái niệm, nắm vững được các quy luật của sự phát triển xã hội.
Ví dụ: Khi được học với các bức tranh có hình vẽ trên đá là hình con người sử dụng cung tân. Các em học sinh sẽ hiểu con người thời nguyên thủy đã biết và sử dụng cung tên để chuyển tư hình thức săn bắt sang săn bắn và làm thay đổi cả nền kinh tế thời bấy giờ.
Những điều nên tránh khi áp dụng phương pháp VAK
Tuy có nhiều ưu điểm nhưng để áp dụng phương pháp dạy học trực quan một cách hiệu quả cần lưu ý một số vấn đề:
- Với các hình ảnh, video, phim ảnh đều là những thứ gây chú ý những nếu không biết cách sử dụng phù hợp sẽ khiến các em học sinh phân tán, giảm sự chú ý. Điều này khiến các em không nắm được vấn đề trong bài học.
- Đây là phương pháp dạy học đòi hỏi nhiều thời gian và các giáo viên lại cần cân nhắc, tính toán để phù hợp với thời lượng dạy.
- Các hình ảnh, video, phim ảnh sẽ có cả những chi tiết ngoài lề, nhỏ lẻ và không liên quan tới bài học. Nếu không định hướng tốt các em học sinh có thể chỉ chú ý tới các chi tiết đó.
Làm thế nào để ứng dụng Phương pháp dạy học trực quan hiệu quả
Phương pháp dạy học trực quan cần có quy trình thực hiện cụ thể và áp dụng đúng phương pháp để những tiết học trực quan được hiệu quả và đem lại nhiều kiến thức bổ ích.
Chuẩn bị tư liệu hình ảnh
Như đã nói ở trên, dạy học trực quan cần rất nhiều hình ảnh để cung cấp kiến thức một cách cụ thể, thực tế và sống động nhất về các bài học.
Đặc biệt, những thước phim hay video trong lớp học luôn phải được kiểm tra và cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo giá trị nó đem lại phù hợp với bài giảng, bên cạnh đó còn phải tránh những vấn đề nhạy cảm hoặc gây xao nhãng nội dung học.
Chuẩn bị đạo cụ trực quan
Ngoài hình ảnh đa dạng từ video, giáo viên cũng nên tìm hiểu và chuẩn bị những đồ dùng như tranh ảnh, đồ dùng minh họa, các vật dụng thí nghiệm hay những thiết bị đồng thời đưa ra định hướng sử dụng cụ thể cho học sinh.
Ứng dụng dạy học
Giáo viên tiến hành sử dụng những đạo cụ và tài nguyên đã chuẩn bị để triển khai bài giảng, cần trình bày chi tiết các nội dung liên quan đến tài nguyên một cách cụ thể và rõ ràng hơn, chủ động định hướng đạo cụ kết nối với nội dung bài học.
Sau khi đã hướng dẫn, giáo viên có thể yêu cầu một vài học sinh trình bày lại những nội dung vừa được tiếp cận và rút ra bài học thực tế. Giáo viên cần nghiên cứu và chuẩn bị sẵn những câu hỏi nhằm khai thác sâu sắc hơn ý nghĩa của các đạo cụ hay tài nguyên, từ đó giúp các em hiểu và nắm bài chắc chắn hơn.
Phương pháp dạy học trực quan được chia thành một số nhóm tùy vào mục đích như:
- Căn cứ theo mức độ tổ chức quan sát ta có thể chia ra là quan sát có sự bố trí, sắp xếp của giáo viên hoặc quan sát tự nhiên.
- Căn cứ theo cách thức quan sát ta chia làm quan sát gián tiếp và quan sát trực tiếp
- Căn cứ theo phạm vi quan sát ta chia làm quan sát các khía cạnh và quan sát toàn diện.
- Căn cứ theo thời gian ta chia quan sát dài hạn và ngắn hạn.
Một số lưu ý khi dạy học bằng Phương pháp dạy học trực quan
- Là một phương pháp giảng dạy chú trọng vào việc quan sát nên khi áp dụng phương pháp dạy học trực quan các giáo viên cần đảm bảo hướng quan sát cho tất cả học sinh.
- Tùy vào mỗi bài học sẽ cần đồ dùng trực quan khác nhau. Có những bài học cần video, bởi vậy, các giáo viên phải là người lựa chọn dụng cụ thích hợp nhằm giúp các em có hứng thú quan sát. Nếu mang tính chuyên nghiệp, các giáo viên phải xây dựng hệ thống dụng cụ cho trực quan theo từng bài học.
- Luôn tìm cách phát huy tính tích cực của học sinh với các đồ dùng học trực quan. Các em phải được sờ, nắm, quan sát kỹ lưỡng.
- Tuy các đồ dùng như tranh ảnh, phim rất cần thiết cho mỗi bài học, nhưng lời nói, thuyết trình của giáo viên cũng vô cùng quan trọng đặc biệt trong các môn như Địa lý, công nghệ, sinh học ở cấp bậc THPT. Giáo viên phải rèn luyện, nâng cao nghiệp vụ của mình để thực hiện tốt công việc của mình.
- Tìm cách khai thác tối đa kiến thức trong các đồ dùng trực quan, phương pháp dạy học trực quan ở mầm non khác với tiểu học. Các giáo viên phải tùy vào trình độ để đặt câu hỏi phù hợp.
- Các giáo viên cũng cần chú ý tới các đồ dùng trực quan nhỏ khi dùng với từng học sinh, hay trong việc tự học ở nhà. Các giáo viên phải hướng dẫn kỹ lưỡng cho các em, liên hệ với phụ huynh để phụ huynh cùng thực hiện và hướng dẫn các em. Các em cũng phải tìm hiểu kỹ lưỡng, hoàn thành đầy đủ bài tập, câu hỏi.
- Qua bài viết, các giáo viên, phụ huynh đã hiểu được lợi ích cũng như cách tiến hành buổi học trực quan hiệu quả. Cũng cần tùy thuộc vào điều kiện, cơ sở vật chất từng nơi để áp dụng riêng biệt.
Forest English Academy đã và đang ứng dụng thành công Phương pháp dạy học trực quan nhằm đem đến những trải nghiệm học tập hạnh phúc, giàu cảm hứng và thiết thực với cuộc sống. Quý phụ huynh có thể tham khảo thêm các chương trình học của trung tâm.
Xem thêm: Phương pháp lấy học sinh làm trung tâm và xu hướng mới của giáo dục